De opkomst van ambachtelijke cocktailbars in Nederland
Als horecaliefhebber pur sang zie ik het met veel plezier gebeuren: de Nederlandse drankcultuur is volop in beweging! Waar vroeger het bruine café met een vertrouwd biertje of een jonge jenever de onbetwiste koning was, zie je nu overal ambachtelijke cocktailbars als paddenstoelen uit de grond schieten. Een fascinerende ontwikkeling, vind je niet? Het lijkt wel alsof we massaal op zoek zijn gegaan naar meer verfijning, creativiteit en een complete beleving als we een avondje uitgaan. Laten we eens dieper duiken in deze bruisende wereld en ontdekken wat de opkomst van deze ‘craft cocktailbars’ precies inhoudt.
Van bruin café naar craft cocktail: een culturele verschuiving
Nederland heeft natuurlijk een rijke traditie als het op borrelen aankomt. De ‘gezelligheid’ van een bruin café, de proeflokalen waar jenever rijkelijk vloeit – het zit diep in onze cultuur verankerd. Ik heb zelf jarenlang in dat soort etablissementen gewerkt en de charme ervan is onmiskenbaar. Toch merk ik, en de cijfers liegen er niet om, dat er een duidelijke verschuiving gaande is. Volgens mij komt dit door een combinatie van factoren. We reizen meer, laten ons inspireren door internationale trends en zijn simpelweg op zoek naar nieuwe smaken en ervaringen. De standaard pils of een simpele mix voldoet niet altijd meer; er is een groeiende vraag naar kwaliteit en vakmanschap, ook in het glas.
Amsterdam loopt hierin, zoals wel vaker, voorop. De stad barst van de innovatieve cocktailconcepten, van chique speakeasies zoals Door 74 tot levendige bars met een uniek thema. Maar vergis je niet, deze trend beperkt zich zeker niet tot de hoofdstad! Ik zie prachtige initiatieven ontstaan in steden als Den Haag, Rotterdam, Utrecht en zelfs Groningen en Maastricht. Neem bijvoorbeeld Cocktailbar Ultramarijn in Den Haag, die onlangs nog werd uitgeroepen tot een van de beste van Nederland. Het bewijst dat de waardering voor een goed gemaakte cocktail door het hele land groeit. Deze geografische spreiding, zoals ook te zien is in lijsten van bijvoorbeeld Cocora.nl, toont aan dat de ambachtelijke cocktailbar een blijvertje is in het Nederlandse horecalandschap.
Wat maakt een cocktailbar ‘ambachtelijk’? Kwaliteit, creativiteit en beleving
Maar wat verstaan we nu eigenlijk onder ‘ambachtelijk’ als we het over cocktailbars hebben? Voor mij gaat het verder dan alleen een mooi glas en een parapluutje. Het begint bij de basis: de kwaliteit van de ingrediënten. Denk aan versgeperste sappen, huisgemaakte siropen en infusies, en natuurlijk premium spirits. Ik zie bartenders – of beter gezegd: mixologen – met een enorme passie voor hun vak, die continu bezig zijn met het perfectioneren van smaken en technieken. Ze kennen hun klassiekers, maar durven ook te experimenteren. Dat proef je terug in het eindresultaat.
Creativiteit is een ander sleutelwoord. De tijd van een standaard cocktailkaart met alleen de geijkte namen ligt achter ons. Veel bars werken met wisselende, seizoensgebonden menu’s, zoals Vesper Bar in Amsterdam, of ontwikkelen complete thematische concepten. Neem bijvoorbeeld de genomineerden voor de Entree Awards Best New Cocktailbar 2024: LuminAir met een menu geïnspireerd op wereldwinden, Prins & Aap met focus op Nederlandse natuur en design, en Sonora met Latijns-Amerikaanse invloeden. Het laat zien dat een cocktail meer kan zijn dan een drankje; het kan een verhaal vertellen.
En dat brengt me bij het derde punt: de totale beleving. Een bezoek aan een ambachtelijke cocktailbar is vaak een ervaring op zich. De sfeer, de muziek, de aankleding – alles draagt bij aan het gevoel. Denk aan de mysterieuze sfeer van een speakeasy als Hiding in Plain Sight (HPS) of de unieke ambiance van themabars zoals Rosalia’s Menagerie of Belly of the Beast. Het gaat om de aandacht voor detail, de persoonlijke service en het gevoel even te ontsnappen aan de dagelijkse sleur. Zelfs voor feesten en evenementen zie je de vraag naar professionele cocktailcatering toenemen, zoals aangeboden door bedrijven als Cocktailbar.nl, wat aangeeft hoe belangrijk die kwaliteitsbeleving is geworden.
De diversiteit van de Nederlandse cocktailscene: van speakeasy tot jeneverparadijs
Wat de Nederlandse cocktailscene zo boeiend maakt, is de enorme diversiteit. Je hebt de eerder genoemde speakeasies, vaak verborgen achter onopvallende deuren zoals Door74, die een gevoel van exclusiviteit en ontdekking bieden. Deze bars trekken vaak een publiek dat echt voor de kwaliteit van de cocktails komt en het vakmanschap van de bartenders waardeert.
Daarnaast zie je een opkomst van bars die zich specialiseren in een bepaalde drankcategorie. Denk aan de Rum Club in Utrecht of Bar Wigbolt in Haarlem met zijn focus op gin. Bijzonder interessant vind ik de hernieuwde aandacht voor oer-Hollandse dranken. Bars zoals Dutch Courage en Rosalia’s Menagerie zetten jenever en korenwijn weer volop in de schijnwerpers, niet alleen puur, maar juist ook in verrassende, moderne cocktails. Ze laten zien dat onze eigen distillaten zich uitstekend lenen voor creatieve mixologie en bieden zelfs proeverijen aan om gasten kennis te laten maken met de rijke geschiedenis en smaakprofielen.
Ook hotelbars, die vroeger soms een wat stoffig imago hadden, spelen een steeds belangrijkere rol in de cocktailscene. Plekken als Pulitzer’s Bar, Twenty Third Bar in Hotel Okura, en nieuwkomers als LuminAir en Prins & Aap bewijzen dat hotelbars tegenwoordig bestemmingen op zich kunnen zijn, met hoogwaardige cocktails, een stijlvolle ambiance en vaak een adembenemend uitzicht. Ze trekken niet alleen hotelgasten, maar ook locals die op zoek zijn naar een luxe en verfijnde barervaring.
Trends en toekomstmuziek: wat brengt de cocktailwereld ons nog meer?
De cocktailwereld staat nooit stil, en dat is maar goed ook! Een trend die mij opvalt, is de groeiende populariteit van botanische spirits. Merken zoals het Nederlandse Ketel One met hun botanical range laten zien dat er veel vraag is naar lichtere, smaakvolle alternatieven voor traditionele gin, vaak met een lager alcoholpercentage. Dit sluit aan bij een andere belangrijke ontwikkeling: de vraag naar alcoholarme en alcoholvrije opties. Go ede cocktailbars nemen dit serieus en bieden tegenwoordig complexe en smaakvolle ‘mocktails’ aan die qua beleving niet onderdoen voor hun alcoholhoudende tegenhangers.
Duurzaamheid is een ander thema dat steeds belangrijker wordt. Ik zie bars bewuster omgaan met ingrediënten, kiezen voor lokale producten en manieren zoeken om afval te verminderen (‘zero waste’). Denk aan het gebruiken van de hele vrucht, van schil tot sap, of het maken van siropen van restproducten. Ook op technisch vlak zie je innovatie. Technieken uit de keuken, zoals fermentatie of sous-vide infusies, vinden hun weg naar de bar, wat leidt tot verrassende smaakcombinaties. En hoewel de persoonlijke touch van de bartender onmisbaar blijft, wordt er ook geëxperimenteerd met technologie, bijvoorbeeld voor digitale menu’s of zelfs bepaalde geautomatiseerde processen, zoals beschreven in artikelen over mixologie trends.
Wat de toekomst brengt? Ik verwacht dat de focus op duurzaamheid en inclusiviteit alleen maar zal toenemen. Daarnaast blijft de behoefte aan unieke ervaringen bestaan. Denk aan interactieve elementen, cocktails die een verhaal vertellen of een bijzondere presentatie hebben. Voor bartenders blijft het cruciaal om bij te blijven, te leren en vooral te blijven experimenteren. De Nederlandse cocktailscene is volwassen geworden, maar zeker nog niet uitgegroeid!
Meer dan een drankje: de cocktailbar als nieuwe ontmoetingsplek
Als ik kijk naar de opkomst van deze ambachtelijke cocktailbars, zie ik meer dan alleen een verandering in wat we drinken. Ik zie ook een verschuiving in hoe we samenkomen. Waar het traditionele café vaak de functie heeft van ‘huiskamer van de buurt’, bieden veel cocktailbars een ander soort sociale ruimte. Soms intiemer en rustiger, ideaal voor een goed gesprek, zoals bij Vesper of Pulitzer’s Bar. Andere keren juist bruisend en energiek, zoals bij Super Lyan of Calle Ocho. Ze bieden een alternatief, een plek waar de focus ligt op genieten, ontdekken en samenzijn in een net iets andere setting.
Deze nieuwe generatie bars verrijkt het Nederlandse horecalandschap enorm. Ze tillen de kwaliteit van ons drankaanbod naar een hoger niveau en dagen zowel ondernemers als gasten uit om verder te kijken dan het bekende. Het draait om passie, vakmanschap en de kunst van het creëren van een moment. Of je nu een doorgewinterde cocktailliefhebber bent of nieuwsgierig naar deze wereld, er is ontzettend veel moois te ontdekken. En dat, beste mensen, is iets om op te proosten! De Nederlandse cocktail is volwassen geworden en klaar om de wereld – of in ieder geval ons eigen land – verder te veroveren.
